Technologie i metody pomiarowe oraz podstawowe warunki wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych
Technologie i metody pomiarowe oraz podstawowe warunki wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych to bardzo obszerny temat, którego nie sposób opisać w jednym, krótkim artykule. Ważne jest jednak, aby dla pełnego zrozumienia zacząć od podstaw jakimi są pomiary sytuacyjne i wysokościowe, by móc przejść do samej metodologii i technologii pomiarów. Wszystko to oczywiście musi być uwzględnione z ramienia obowiązujących standardów w geodezji. Nadrzędnym i jednym obowiązującym dokumentem regulującym te standardy są rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Pomiar wysokościowy – definicja
Tutaj mamy do czynienia z wszelkimi czynnościami geodezyjnymi, dzięki którym możliwe jest określenie wysokości punktów względem przyjętego poziomu odniesienia. W tej definicji mieści się również zagadnienie odnoszące się do wszelkich czynności, które pozwalają na przedstawienie form ukształtowana terenu.
Pomiar sytuacyjny – definicja
To nic innego jak zespół czynności geodezyjnych, dzięki którym możliwe okazuje się określenie następujących szczegółów terenowych:
- kształtu
- wielkości
- wzajemnego położenia
Zarówno jedne, jak i drugie typy pomiarów geodezyjnych są realizowane na podstawie punktów osnowy geodezyjnej (wysokościowych i poziomych). Wyżej zostało już wymienione rozporządzenie na kanwie którego są uregulowane wszelkie obowiązujące w naszym kraju metody i techniki tychże pomiarów. Poniżej spróbujemy jeszcze bardziej zagłębić się w tę tematykę.
Metody geodezyjnych sytuacyjnych pomiarów terenowych można podzielić w następujący sposób:
- metoda kątowo-liniowa
- metoda biegunowa
- metoda domiarów prostokątnych (ortogonalna)
- metoda liniowa
- metoda kątowa
- metoda wcięć
Natomiast metody geodezyjnych wysokościowych pomiarów terenowych można podzielić w taki sposób:
- metoda niwelacji laserowej
- metoda niwelacji trygonometrycznej
- metoda niwelacji geometrycznej
- metoda niwelacji satelitarnej
Geodezyjny wysokościowy pomiar terenowy
Ten pomiar dotyczy już samego ukształtowania terenu i metody stosowane podczas jego wykonywania są uzależnione od tego, jak bardzo zróżnicowane są formy terenowe, o jakich mowa. Kolejnym warunkiem wpływającym na ostateczny wybór technologii, jest sam cel jakiemu ten pomiar ma służyć – a te są bardzo różne.
Tak czy inaczej, wykorzystywana technologia przyjmuje jedną z czterech, następujących form niwelacji:
- punktów rozproszonych
- profilów
- siatkowej
Ostatnią możliwą do wykorzystania w tym kontekście technologią jest tachometria. Geodezyjny wysokościowy pomiar terenowy – podobnie jak powyższy i ten dotyczy ukształtowania terenu i jest tak samo zależny co do wyboru metody od celu i stopnia zróżnicowania form terenowych. Bez zmian są także same wykorzystywane tutaj technologie niwelacji (patrz wyżej).
Nieco inaczej jest, jeśli chodzi o wykonywanie geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych metodą precyzyjnego pozycjonowania przy pomocy GNSS. Tutaj muszą być wykorzystywane specyficzne techniki takie jak, statyczna, szybka statyczna oraz technika kinematyczna RTK bądź RTN. To dzięki nim możliwe staje się wyznaczenie położenia szczegółów terenowych z wymaganą przez ustawy dokładnością.
Pomiary wysokościowe i sytuacyjne – czy można stosować metody poza ustawą?
Tak, dopuszczanie jest używanie technik, metod i technologii pomiarowych inne, niż te które określa ustawa. Jednak w takiej sytuacji każdorazowo muszą zostać spełnione dwa warunki:
- inne od ustawowych metody, technologie i techniki są w stanie zagwarantować uzyskanie danych obserwacyjnych z określoną przez rozporządzenie dokładnością
- wykonawca pomiarów jest zobowiązany do przedstawienia w sprawozdaniu technicznym opisu zastosowanych metod, technologii i technik uzupełnionego o matematyczną analizę dokładności pozyskanych danych obserwacyjnych.
By uzupełnić sobie wiedzę na te tematy warto również sięgnąć po informacje wskazujące na to, jakie muszą być spełnione podstawowe warunki wykonywania geodezyjnych pomiarów (wysokościowych i sytuacyjnych). W tym kontekście najbardziej godna uwagi jest metoda precyzyjnego pozycjonowania GNSS.
Opracowanie:
inż. Witold Witkowski